Studentprojecten: van mentale gezondheid en eenzaamheid tot energietransitie

Kan je een beknopte introductie geven van het maatschappelijk betrokken studentproject wat jij hebt opgezet en uitgevoerd?
‘De basis van dit project is de minor ‘Duurzaam Ondernemen’ die ik volgde aan de Hogeschool Leiden. Als groep van vier studenten hadden wij de opdracht om met een business case aan de slag te gaan. De opdrachtgevers waren diverse mensen uit het bedrijfsleven die allen een pitch hielden. Een van deze pitchen werd verzorgd door Duurzame Horeca in Leiden en omstreken. Hun hulpvraag betrof het energiezuinig maken van horeca. Hoewel wij hun pitch erg goed vonden hadden wij alle vier weinig verstand van energietransitie waardoor wij dit aan ons voorbij lieten gaan. Desondanks hebben wij de horeca niet losgelaten en kwamen we uit op het voedselverspillingsthema wat een erg relevant probleem is. Om het probleem goed te kaderen zijn we met verschillende horeca-ondernemers in gesprek gegaan, zowel kleine ondernemers die menu’s serveren als de grotere buffetten. Hieruit kwam naar voren dat voedselverspilling voornamelijk bij de grote buffetten een groot probleem vormt. Middels buffetten wordt er ingespeeld op de hebberigheid van de mens. Vanuit dit gekaderde probleem zijn we gaan nadenken hoe konden inspelen op de mens door hen te ‘nudgen’. Het doel was dat gasten slechts opscheppen wat ze nodig hebben en wellicht later nog een keer terugkomen als ze nog meer willen. Op die manier voorkom je dat veel eten op het bord blijft liggen wat nooit hergebruikt kan worden. Hierover zijn we gaan brainstormen en toen zijn wij uitgekomen op vijf gouden regels die horecaondernemers gemakkelijk kunnen implementeren. Door het buffet op een specifieke manier op te stellen kunnen ondernemers de gasten onbewust nudgen om ecologischer hun bord op te scheppen en op die manier voedselverspilling tegen te gaan.’

Uit je verhaal komt naar voren dat de hogeschool een grote rol heeft gehad in het faciliteren. Zij hebben de bedrijven uitgenodigd om te pitchen, maar jullie hebben wel zelf een eigen project moeten opzetten middels een gekozen pitch?
‘Inderdaad! Voedselverspilling vonden wij zelf een interessant onderzoeksonderwerp. Vanuit deze interesse moesten we tot een concrete vraagstelling komen. De Hogeschool heeft ons goed ondersteund bij dit brainstormproces. In het begin gingen onze ideeën echt alle kanten op en om een interessant en waardevol onderzoek op te zetten moet het echt gekaderd zijn. Wij vonden het heel fijn dat de begeleiding vanuit de hogeschool ons hielp een klein aspect op te pakken om daar diep op in te gaan en resultaat mee te behalen’.

Heeft de hogeschool jullie ook gestimuleerd het project maatschappelijk betrokken te maken?
‘Ja er is veel begeleiding vanuit de Hogeschool geweest’.

Wat zijn de lessen die je geleerd hebt uit het maatschappelijk betrokken studentproject?
‘Mijn ervaring is dat je veel meer in contact staat met de praktijk. Dit heeft er bij mij in geresulteerd dat ik mij nu veel vaker bedenk of iets praktisch relevant is’.

Je ontwikkelt meer feeling met de praktijk?
‘Ja, maar het is ook motiverend, omdat je weet dat je met een echt probleem bezig bent’.

Tegen welke problemen zijn jullie gedurende het project aangelopen?
‘Tijdens onze interviews met horecaondernemers ervaarden wij dat het niet vanzelfsprekend is dat mensen meewerken met een project. Niet allen lieten het achterste van hun tong zien. Op de vraag hoeveel er verspild werd antwoorden vrij veel restauranteigenaren dat dit allemaal reuze meeviel’.

Waarom verbaasde dat jullie?
‘Het staat totaal in contrast met de werkelijkheid. Het is schrikbarend als je met eigen ogen ziet hoeveel er weggegooid wordt. Uit het feit dat er een lopend project was waarbij in kilo’s werd berekend hoeveel er in de prullenbak terecht komt blijkt dat het gaat om enorme aantallen. Veelal wezen restauranteigenaren met de vinger naar andere restaurants waar het probleem volgens hen nog veel ernstiger is. Ook hoorden wij dat het te snel gaat in de keuken om op voedselverspilling te letten’.

Stonden zij dan wel open voor jullie hulp? Je zou verwachten dat vermindering van voedselverspilling voor een bedrijf heel gunstig is, omdat het geldbesparing oplevert?
‘De opdrachtgever, Stichting Duurzame Horeca in Leiden en omstreken, was degene die het probleem het meeste erkende en ons contactgegevens van de restaurants gaf. Ons project werd vooral erkend en gestimuleerd vanuit de stichting. Ik wil hierbij wel zeggen dat er zeker ook restaurants zijn die wel hard werken om voedselverspilling tegen te gaan. Toch merk je dat het nog een vrij traditionele sector is qua mentaliteit en gedachte.
Het zou bijvoorbeeld heel nuttig zijn om dit probleem al te bespreken in de opleiding om een mentaliteitsverandering teweeg te kunnen brengen. De grootste uitdaging van dit project was zeker om door te dringen bij de restaurants, maar dat maakt het ook erg interessant en leerzaam’.

Hoe is het jullie uiteindelijk gelukt door te dringen bij de diverse restaurants?
‘Voornamelijk door de vragen anders te formuleren en door vervolgvragen te stellen. Lis, één van mijn medestudenten binnen dit project, was er erg goed in om de vraag om te buigen. Bijvoorbeeld door de vraag voor te leggen ‘wat als jullie helemaal geen voedselverspilling zouden hebben, wat zouden dan de baten zijn’ of ‘Wat hebben jullie nodig om tot minimale voedselverspilling te komen’? Zij kon heel goed via scenario’s tot de kern komen’.

Op welke manier moeten maatschappelijke thema’s in het onderwijs verweven worden volgens jou?
‘Wanneer je er als student zelf voor kiest om met een maatschappelijk project aan de slag te gaan, bijvoorbeeld door middel van een minor, is de kans aanzienlijk groter een enthousiaste en gemotiveerde groep studenten om je heen te hebben. Bij PLNT worden altijd hele toffe dingen georganiseerd rondom verschillende thema’s en als je dan daaraan meedoet weet je dat iedereen die daar zit dat doet uit eigen interesse en motivatie. Het lijkt mij lastig om een waardevol maatschappelijk project op te zetten wanneer studenten hiertoe geforceerd worden. De motivatie ontbreekt veelal bij zulke studenten en dan zal het waarschijnlijk ook minder uitnodigend zijn om er mee verder te gaan. Wanneer je met gemotiveerde studenten samenwerkt aan een maatschappelijk project zal de ervaring hoogstwaarschijnlijk positief zijn en is de kans groter dat studenten maatschappelijk betrokken blijven’.

Voornamelijk de welwillendheid en de bewuste keuze voor een maatschappelijk project is volgens jou de key om maatschappelijk onderwijs te creëren?
‘Ja! Je kan het natuurlijk stimuleren door studenten goed te informeren waarom het nuttig en belangrijk is maatschappelijk betrokken studentprojecten op te zetten.
Toch geloof ik erin dat een bewuste keuze voor een maatschappelijk project het beste resultaat oplevert’.

Kun je uitleggen op welke manier jouw project heeft bijgedragen aan de Leidse samenleving?
‘Allereerst zou ik hierover willen zeggen dat ik het wel heel erg leuk zou vinden als ik wist wat de vervolgstappen zijn geweest. Onze aanbevelingen zijn naar de Stichting gegaan en ik ben er niet van op de hoogte wat zij hiermee hebben gedaan. Het lijkt mij heel interessant als je daarvan op de hoogte wordt gehouden. Ik heb wel vernomen dat ze bij de vakbond voor de horeca ons project als een startpunt gebruiken om een dialoog op te starten. Alleen om die reden is ons project al erg geslaagd’.

Wat is volgens jou de meerwaarde van het uitvoeren van een maatschappelijk betrokken studentproject binnen het onderwijs?
‘Het voordeel van een maatschappelijk betrokken studentproject is dat je aan de slag gaat met een actueel onderwerp. Momenteel hoor je veel over de maatschappelijke problemen om ons heen. Ik ben van mening dat wanneer een maatschappelijk studentenproject een goede ervaring is geweest, de kans groot is dat je een volgend maatschappelijk project oppakt. Dat biedt ook weer gelegenheid om meer kennis van zaken op te kunnen doen. Daarnaast denk ik dat de praktische vaardigheden die je opdoet tijdens zo’n project goed van pas komen tijdens je latere professionele carrière. Momenteel loop ik stage bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken en daar is internationaal en maatschappelijk verantwoord ondernemen een erg groot thema wat veelvuldig binnen ons cluster wordt behandeld. Door eerder opgedane ervaringen kan ik ook bijdragen tijdens deze gesprekken’.

De vertaalslag naar de praktijk leer je beter tijdens een maatschappelijk betrokken project dan in het reguliere onderwijs?
‘Ja, absoluut. Je stapt af van het puur analyseren van data en gaat aan de slag met de praktijk en de problemen die dat met zich meebrengt. Daarnaast verwacht ik dat ook bij bedrijven dit thema steeds belangrijker wordt vanuit de gedachte van maatschappelijk verantwoord ondernemen’.

Heb jij het idee dat de vaardigheden die jij hebt opgedaan tijdens dit project nu van pas komen bij jouw stage bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken?
‘Ja ik denk het wel, maar ik was zelf ook al wel erg geïnteresseerd in maatschappelijke thema’s en de ontwikkelingen daarin’.

Heb je, vanuit jouw ervaring, adviezen voor studenten die ook graag een project willen opzetten rond een maatschappelijk thema in de stad Leiden?
‘Wees niet bang om advies te vragen, want dat gaat je echt helpen om een onderwerp af te bakenen. Vaak bedoel je het allemaal heel goed, maar het is echt van belang om een klein aspect te kiezen en daar goed onderzoek naar te doen en de diepte in te gaan. Op die manier kom je achter de kern van het probleem en dan kan je ook heel specifiek advies gaan schrijven of een toolontwikkelingen. Het is makkelijker om een oplossing te bedenken en creatief te zijn als je een probleem hebt wat goed afgebakend is en vaak kom je daar niet in je eentje uit’.

Is er nog iets specifieks wat studenten moeten weten als ze met een maatschappelijk project aan de slag gaat?
‘Blijf vragen stellen om tot de kern van het probleem te komen, want soms lijkt het voor de buitenwereld heel anders dan wat er daadwerkelijk aan de hand is’.